Nýu-Ýork, 19-njy sentýabr (TDH). BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasyna gatnaşmak üçin Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda iş saparynda bolýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu gün günüň ikinji ýarymynda “C5+1” köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynyň birinji taryhy duşuşygyna gatnaşdy.
Prezidentler derejesindäki bu birinji duşuşyk meseleleriň giň toplumyny, şol sanda sebit howpsuzlygy, söwda we özara baglanyşyk, howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmak üçin mümkinçilik boldy.
Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine esaslanýan daşary syýasaty yzygiderli durmuşa geçirip, döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda ähli gyzyklanma bildirýän taraplar bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeldýär. Ýurdumyz ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleriniň çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň we başlangyçly orun eýeläp, parahatçylygyň, howpsuzlygyň, durnuklylygyň üpjün edilmegine, ählumumy rowaçlygyň bähbidine strategik hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna mynasyp goşant goşýar. Döwletimiz halkara gatnaşyklary ýola goýmakda hoşmeýilli erk, deňhukuklylyk, öňdebaryjy tejribäni we oňyn pikirleri paýlaşmak esasynda ähli taraplaryň bähbitlerini nazara almagyň möhümdiginden ugur alýar. Şeýle çemeleşme BMG-niň maksatlaryna we Tertipnamasyna doly laýyk gelmek bilen çäklenmän, eýsem, pugta döwletara gatnaşyklaryň, şol sanda sebit boýunça goňşy ýurtlar we Amerikanyň Birleşen Ştatlary bilen gatnaşyklaryň, özara düşünişmegiň, ynanyşmagyň ýola goýulmagyna hem ýardam berýär.
Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan we Özbegistan bilen, iri halkara guramalaryň we abraýly sebit düzümleriniň ugry boýunça bolşy ýaly, “C5+1” diplomatik meýdançasynyň çäklerinde-de üstünlikli hyzmatdaşlyk edýär. 2015-nji ýylda döredilen wagtyndan bäri bu mehanizm özüni ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek, Merkezi Aziýada howpsuzlygy we durnukly ösüşi pugtalandyrmak üçin netijeli sebit meýdançasy hökmünde görkezdi. Şunuň bilen birlikde, şol geçen ýyllaryň dowamynda “Merkezi Aziýa — ABŞ” dialogy ministrler derejesindäki hyzmatdaşlyk, bilermenleriň duşuşyklary we ykdysadyýet, energetika, daşky gurşawy goramak hem-de howpsuzlyk boýunça iş toparlarynyň alyp barýan işleri arkaly giňeldildi.
2022-nji ýylda resmi amallary ýola goýmak, umumy ileri tutulýan ugurlary kesgitlemek we ilerletmek, gatnaşyjy Hökümetleriň arasynda gatnaşyklary utgaşdyrmak hem-de ýokary derejedäki ministrler duşuşyklaryny we beýleki çäreleri meýilleşdirmek üçin “C5+1” dialogynyň Sekretariaty döredildi. Häzirki wagtda bu formatyň çäklerinde Merkezi Aziýa sebitinde howpsuzlygy, durnuklylygy, abadançylygy pugtalandyrmak boýunça bilelikdäki iş dowam etdirilýär.
Türkmenistanyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň, şeýle hem Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda geçýän şu gezekki iri diplomatik çäre Merkezi Aziýa döwletleriniň we ABŞ-nyň arasyndaky gatnaşyklaryň taryhynda ähmiýetli wakadyr. Sammitiň gün tertibine ykdysady we energetika hyzmatdaşlygyny giňeltmek, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, howanyň üýtgemegi, häzirki döwrüň wehimlerine we howplaryna garşy durmak bilen bagly meseleleriň giň toplumy girizildi. Mundan başga-da, özara gyzyklanma bildirilýän esasy halkara we sebit meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
...Günüň ikinji ýarymynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni Merkezi Aziýa döwletleriniň we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Baştutanlarynyň “C5+1” köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynyň birinji duşuşygynyň geçirilýän ýerine — ABŞ-nyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky wekilhanasynyň binasyna tarap ugrady.
Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Prezidenti Jozef Baýdeniň başlyklyk etmeginde geçirilýän ýokary derejeli çärä Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew hem gatnaşdylar.
Bellenilişi ýaly, şu gezekki duşuşyk Merkezi Aziýa döwletleri bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasyndaky uzak möhletleýin strategik gatnaşyklaryň ösdürilmeginiň maksat edinilýändigini görkezýär. Şeýle çemeleşme dostlukly, özara hormat goýmak esasyndaky gatnaşyklarymyz, hyzmatdaşlygyň toplanan oňyn tejribesi, özara bähbitlere düşünilmegi, Merkezi Aziýada parahatçylygyň, durnuklylygyň, ykdysady ösüşiň we abadançylygyň bähbidine ulanylyp bilinjek we hökman ulanylmaly uly kuwwata hakyky baha berilmegi bilen şertlendirilendir.
Duşuşygyň dowamynda altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri gyzyklanma bildirilip ara alnyp maslahatlaşyldy. Merkezi Aziýanyň we ABŞ-nyň döwlet Baştutanlarynyň çykyşlarynda bilelikdäki işiň geljekki ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi.
Ýokary derejeli duşuşyga gatnaşyjylaryň umumy pikirine görä, parahat we gülläp ösýän Merkezi Aziýa BMG-niň Tertipnamasyny, onuň esas goýujy ýörelgelerini berjaý etmek arkaly ähli ýurtlaryň Garaşsyzlyga, özygtyýarlylyga we çäk bitewülige hemişelik ygrarlylygyny talap edýär. Bellenilişi ýaly, bu sammit Merkezi Aziýada özara düşünişmegi, ynamy pugtalandyrmaga, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmäge, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ösdürilmegi üçin amatly şertleri döretmäge itergi berer.
Umuman, ýokary derejede geçirilen duşuşyk netijeli altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň taryhynda täze sahypany açdy. Öňe sürlen netijeli başlangyçlaryň durmuşa geçirilmegi eýýäm ýakyn geljekde sebitde we tutuş dünýäde parahatçylygyň, durnuklylygyň, durnukly ösüşiň, abadançylygyň bähbidine ýola goýlan gatnaşyklary giňeltmäge mümkinçilik berer.
Şeýle hem şu gün döwlet Baştutanymyz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň çäklerinde ABŞ-nyň Prezidentiniň howanyň üýtgemegi meseleleri boýunça Ýörite wekili Jon Kerri bilen duşuşdy.
***
Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Metropoliten” sungat muzeýine ugrady. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasy mynasybetli ABŞ-nyň Prezidentiniň adyndan guralan resmi kabul edişlige gatnaşdy.
“Metropoliten” sungat muzeýiniň (The Metropolitan Museum of Art) dünýäniň iri sungat muzeýleriniň biri bolup durýandygyny bellemek gerek. Ol 1870-nji ýylda esaslandyryldy we 1872-nji ýylyň fewralynda bu ýere gelýänler üçin ilkinji gezek gapylaryny açdy. Amerikan arhitektorlary Kalwert Wo we Jeýkob Mold tarapyndan neogotik ýörelgesi esasynda taslamasy işlenip düzülen “Metropoliten” özüniň häzirki binasyna 1880-nji ýylda göçüp bardy. Bu bina bäşinji Awenýuda ýerleşýär. Häzirki wagtda muzeýde millionlarça eser saklanýar. Onda Gadymy Müsür, grek-rim sungatynyň eserleriniň uly toplumlary, Ýakyn we Uzak Gündogaryň sungaty we medeniýeti, yslam sungaty boýunça gymmatlyklaryň giň toplumy ýerleşýär. Bu ýerde Aziýanyň, Afrikanyň, Okeaniýanyň we Amerikanyň halklarynyň sungaty hem giňden görkezilýär.
Soňky ýyllarda medeni gatnaşyklary ösdürmegiň çäklerinde ýurdumyzyň muzeý gymmatlyklary daşary ýurtlarda-da görkezilip başlandy. Munuň özi milli gymmatlyklary wagyz etmäge ýardam edýär. 2016-njy ýylda guralan “Köşk dünýäsi we älem: Seljuklaryň beýik eýýamy” atly sergi hem munuň aýdyň mysalydyr. Bu sergi üç aýyň dowamynda Nýu-Ýorkuň “Metropoliten” muzeýinde ýaýbaňlandyryldy. Onda ýurdumyzyň muzeýleriniň gymmatlyklary görkezildi. Şol gymmatlyklar Beýik Seljuklar döwletinde, Gadymy Merwde sungatyň ösüş derejesine şaýatlyk edýär.
Resmi kabul edişlik hem-de Nýu-Ýorka iş saparynyň maksatnamasy tamamlanandan soňra, döwlet Baştutanymyz Jon F.Kennedi adyndaky Halkara howa menziline bardy we şol ýerden Watanymyza ugrady.
Aşgabada çenli köp sagatlyk uçuşy amala aşyryp, hormatly Prezidentimiziň uçary paýtagtymyzyň Halkara howa menziline gondy. Bu ýerde döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowy ýurdumyzyň resmi adamlary gül desseleri bilen mähirli garşyladylar.
Bu ýere ýygnananlar hormatly Prezidentimizi ABŞ-nyň Nýu-Ýork şäherine bolan saparynyň üstünlikli tamamlanmagy hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň belent münberinden eden taryhy çykyşynyň giň goldawa eýe bolmagy bilen tüýs ýürekden gutladylar.
Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan asylly işleriniň hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen, soňky ýyllarda ýurdumyz ähli ugurlar boýunça uly ösüşleri gazanýar. Dünýäniň gyzyklanma bildirýän islendik ýurdy hem-de abraýly halkara guramalar, şol sanda BMG we onuň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen köpugurly gatnaşyklaryň ösdürilmegi Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biridir.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hoşniýetli sözler we gutlaglar üçin minnetdarlyk bildirip, ýurdumyzyň ählumumy parahatçylyk, hoşniýetli goňşuçylyk, Bitaraplyk syýasatyna esaslanýan halkara gatnaşyklarynyň ösüşiň täze derejesine çykandygyny kanagatlanma bilen belledi. Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň dünýäde parahatçylygyň, durnukly ösüşiň, howpsuzlygyň üpjün edilmegine we tutuş adamzadyň bähbidine gönükdirilen başlangyçlary dünýä derejesinde giň goldawa eýe bolýar. Bu bolsa Türkmenistanyň halkara giňişlikdäki abraýynyň belende galmagyny şertlendirýär.
Hormatly Prezidentimiziň BMG-niň Baş Assambleýasynda öňe süren başlangyçlary dünýä bileleşigi tarapyndan giň goldawa eýe boldy. Döwlet Baştutanymyzyň bu gezekki saparynyň netijeli häsiýete eýe bolmagy halkymyzy täze zähmet üstünliklerine ruhlandyrdy. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan dünýä ähmiýetli beýik işleriň rowaçlyklara beslenýändiginiň nobatdaky beýanyna öwrüldi.